Zesde, zevende en achtste AVVN-resolutie die oproept tot een moratorium op de doodstraf:
stemgedrag van landen die de doodstraf handhaven voor drugsmisdrijven (+ = voor; - = tegen; abs = onthouding)
| 2016 | 2018 | 2020 | Bevestigde minimumdoodstraffen voor drugsdelicten, 2020 |
Bahrein | abs | - | - | |
Bangladesh | - | - | - | |
Brunei Darussalam | - | - | - | |
China | - | - | - | ? |
Cuba | abs | abs | abs | |
Egypte | - | - | - | |
India | - | - | - | |
Indonesië | abs | abs | abs | 77 |
Iran | - | - | - | ? |
Irak | - | - | - | |
Jordanië | abs | abs | + | |
Koeweit | - | - | - | |
Laos | abs | abs | abs | 13 |
Libië | - | + | - | |
Maleisië | - | + | + | 25 |
Myanmar | abs | abs | abs | |
Noord-Korea | - | - | - | |
Oman | - | - | - | |
Pakistan | - | + | - | |
Qatar | - | - | - | |
Saoedi-Arabië | - | - | - | ? |
Singapore | - | - | - | 6 |
Zuid-Korea | abs | abs | + | |
Zuid-Soedan | + | abs | abs | |
Sri Lanka | + | + | + | 5 |
Staat Palestina | n.v.t. | n.v.t. | n.v.t. | |
Soedan | - | - | - | |
Syrië | - | - | - | |
Taiwan | n.v.t. | n.v.t. | n.v.t. | |
Thailand | abs | abs | abs | 8 |
Verenigde Arabische Emiraten | abs | abs | abs | |
VERENIGDE STATEN | - | - | - | |
Vietnam | abs | abs | abs | 79 |
Jemen | - | - | abs | |
In 2020 was er ook veel activisme van het maatschappelijk middenveld tegen de doodstraf. Door de beperkingen op persoonlijke bijeenkomsten waren de inspanningen vooral online gericht. Een voorbeeld hiervan is een petitie van LBH Masyarakat over de zaak van Merri Utami, een Indonesische gastarbeider die meer dan tien jaar in de dodencel heeft gezeten omdat hij was verleid tot drugshandel. De petitie, die de Indonesische president Joko Widodo vraagt om Merri clementie te verlenen, heeft op het moment van schrijven meer dan 19.000 handtekeningen verzameld. In het bijzonder hebben voorstanders herhaaldelijk online publieke betrokkenheid geïdentificeerd als een belangrijke strategie om te pleiten tegen de doodstraf, zoals onderzocht in het speciale gedeelte aan het einde van het rapport. De aanzienlijke vermindering van het aantal drugsgerelateerde executies is ongetwijfeld een positieve ontwikkeling - een kans voor landen om de noodzaak en effectiviteit van dit beleid te heroverwegen en voor pleitbezorgers om hun oproepen tot afschaffing verder te intensiveren. Toch is er meer aan de hand met de doodstraf dan de executies zelf. In tijden van COVID-19 kan de werking van een rechtssysteem het moeilijk of bijna onmogelijk maken om executies uit te voeren, maar dat betekent niet noodzakelijk dat er geen doodstraf meer wordt opgelegd. Opvallend is dat
ten minste tien landen in 2020 minimaal 213 mensen ter dood veroordeelden voor drugsdelicten - een stijging van 16,3% ten opzichte van de 183 die in 2019 werden bevestigd. Deze opwaartse trend was met name significant in sommige landen, zoals Indonesië, waar in 2020 77 mensen ter dood werden veroordeeld voor drugshandel (een stijging van 79% ten opzichte van 2019). Omgekeerd dragen substantiële aantallen doodvonnissen bij aan het groeiende aantal mensen in dodencellen, waar velen meer dan tien jaar hebben doorgebracht. Dit onwrikbare vertrouwen in de doodstraf - zelfs in tijden van uitzonderlijke uitdagingen - is net zo verontrustend als de executies zelf.
Het is essentieel om op te merken dat er nog steeds een alomtegenwoordig en systematisch gebrek aan transparantie is rond de doodstraf, wat in strijd is met duidelijke internationale normen. Het transparantieprobleem werd nog verergerd in 2020, toen het verzamelen van informatie over het gebruik van de doodstraf voor drugsdelicten nog moeilijker was dan in voorgaande jaren. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat COVID-19 het nieuws domineerde, de bewegingsbeperkingen en de inkrimping van de ruimte voor het maatschappelijk middenveld; allemaal factoren die een negatieve invloed hadden op het onafhankelijk toezicht op de doodstraf. Tegelijkertijd kwamen verschillende mensenrechtenprocessen van de VN, zoals landenevaluaties door verdragsorganen en landenbezoeken door speciale procedures, tot stilstand of liepen ze vertraging op, waardoor er nog minder middelen beschikbaar waren om de toepassing van de doodstraf te volgen. Dit betekent dat het dringend noodzakelijk is dat de monitoringprocessen worden hervat, om ervoor te zorgen dat schendingen en trends worden gedocumenteerd en aangepakt. Een goed geïntegreerde monitoring en documentatie van de mensenrechten moet een essentieel onderdeel worden om verdere en toekomstige schendingen van de mensenrechten te voorkomen. Ten slotte was 2020 ook het jaar van de achteruitgang van sommige landen, met plannen om drugsmisdrijven strenger te bestraffen. De Filipijnse president Rodrigo Duterte bijvoorbeeld blijft aandringen op de herinvoering van de doodstraf als onderdeel van zijn 'oorlog tegen drugs'. Op het moment van schrijven is een wetsvoorstel dat de doodstraf opnieuw wil invoeren aangenomen in het Lagerhuis van het Congres en zal het worden besproken in de Senaat.